Katedra Roślin Ozdobnych i Sztuki Ogrodowej w obecnym składzie rozpoczęła działalność 1 września 2019 roku. Jednakże zespół pracowników skupionych wokół zagadnień związanych z ozdobnym ogrodnictwem działa aktywnie na Uniwersytecie Rolniczym od ponad pół wieku, od początku istnienia Wydziału Ogrodniczego, początkowo jako Zakład Roślin Ozdobnych w Instytucie Warzywnictwa i Roślin Ozdobnych, potem jako samodzielna jednostka - Katedra Roślin Ozdobnych. Kierownikami tej katedry byli prof. dr hab. Zbigniew Pindel, następnie prof. dr hab. Anna Bach, a od 2014 roku zespołem kieruje dr hab. Bożena Pawłowska, prof. UR.

Aktualnie w skład kadry naukowo-dydaktycznej wchodzą pracownicy specjalizujący się w technologiach produkcji ozdobnych roślin zielnych i drzewiastych, hodowcy nowych odmian, naukowcy wykorzystujący techniki in vitro w badaniach biotechnologicznych, kwiaciarze i dendrolodzy zajmujący się wieloaspektowymi analizami roślin w terenach zieleni oraz architekci i artyści sztuk plastycznych zaangażowani w prace projektowe. Wiele badań realizowanych przez pracowników Katedry ma charakter podstawowy i dotyczy roślin ozdobnych, w szczególności ich reakcji na czynniki stresowe i środowiskowe. Współpraca naukowców Katedry z jednostkami administracji państwowej i samorządowej oraz gospodarką skutkuje wykorzystaniem wyników badań w praktyce. Oprócz prac badawczych prowadzimy szerokie spektrum działalności dydaktycznej na czterech kierunkach studiów Uniwersytetu Rolniczego, z wiodącym kierunkiem Sztuka Ogrodowa. W ofercie Katedry znajdują się też trzy studia podyplomowe: z florystyki, terapii ogrodniczej oraz terenów zieleni. Dysponujemy zapleczem dydaktycznym i naukowym: nowoczesną szklarnią, ogrodem dydaktycznym  oraz kolekcją roślin doniczkowych, laboratoriami badawczymi oraz pracownią florystyczno-terapeutyczną.

 

DYDAKTYKA

Cele w zakresie dydaktyki koncentrują się na przekazaniu studentom wiedzy naukowej i zawodowej oraz kształtowaniu kompetencji społecznych, dostosowaniu oferty edukacyjnej do rynku pracy uwzględniającej potrzeby gospodarki kraju i Unii Europejskiej poprzez aktualizowanie programów nauczania zapewniających mobilność kształcenia oraz indywidualizację systemu studiów. Nauczyciele akademiccy Katedry prowadzą zajęcia dla studentów: Sztuki Ogrodowej, Architektury Krajobrazu, Ogrodnictwa, Technologii Roślin Leczniczych i Prozdrowotnych.

Wiodącym kierunkiem dydaktycznym Katedry jest Sztuka Ogrodowa. Koncepcja kształcenia na tym kierunku opiera się na autorskim, oryginalnym, szerokim profilu edukacyjnym realizowanym dzięki integracji kompetencji specjalistów z zakresu nauk przyrodniczych oraz nauk technicznych i plastycznych. Współcześnie sztuka ogrodowa to umiejętność planowania, zakładania i pielęgnowania ogrodów za pomocą elementów przyrodniczych i inżynierskich. Z racji specyfiki ogrodów składających się z tych dwóch komponentów, niezbędne jest zespolenie metod działania właściwych kilku dyscyplinom. Sztuka Ogrodowa jako kierunek uniwersytecki na WBiO proponuje postrzeganie ogrodu i ogrodnictwa w kontekście indywidualnego człowieka i poprawy jakości jego życia. Punktem wyjścia jest roślina, rozumienie jej potrzeb i zachodzących w świecie przyrody procesów oraz jej potencjał. W odniesieniu do pierwowzorów pojęcia, Sztuka Ogrodowa przygotowuje absolwentów do zaspokajania potrzeb estetycznych człowieka (projektowanie ogrodów, florystyka, roślinne dekoracje wnętrz). Kierunek, oprócz pokazania tradycyjnych korzyści płynących z uprawy roślin, sięga po nowe możliwości, jakie daje ogrodnictwo – terapię ogrodniczą, wartości edukacyjne, budowę relacji społecznych.

Mocną stroną dydaktyki prowadzonej przez pracowników Katedry jest ścisła współpraca
z otoczeniem społecznym w proponowaniu tematów prac dyplomowych oraz w realizacji programu w formie licznych wyjazdów studialnych. Pracownicy Katedry zabiegają o wsparcie finansowe projektów dydaktycznych z funduszy Unii Europejskiej w celu podniesienia i wzmocnienia kompetencji zawodowych studentów oraz zwiększenia konkurencyjności przyszłych absolwentów na rynku pracy. W ramach projektów studenci biorą udział w bezpłatnych certyfikowanych szkoleniach, warsztatach oraz wyjazdach studialnych prowadzonych przez doświadczone firmy zewnętrzne oraz nauczycieli akademickich.

W utrzymanie i rozwój dydaktycznego ogrodu uniwersyteckiego przy WBiO oraz kolekcji doniczkowych roślin zaangażowani są głównie studenci pod merytoryczną opieką pracowników Katedry.

Pracownicy Katedry byli inicjatorami, autorami nowatorskich programów i obecnie prowadzą studia podyplomowe z florystyki, terapii ogrodniczej oraz terenów zieleni.

Oferta edukacyjna Katedry Roślin Ozdobnych i Sztuki Ogrodowej jest bardzo szeroka, obejmuje prawie siedemdziesiąt przedmiotów obowiązkowych w programach studiów. Bogata oferta (ponad 30 pozycji) w grupie przedmiotów do wyboru pozwala na spełnianie indywidualnych zainteresowań studentów. Treści kształcenia przedmiotów obowiązkowych realizowanych przez pracowników Katedry dla wymienionych czterech kierunków grupują się wokół zagadnień:

- ogólnych podstaw wiedzy przyrodniczej i inżynierskiej

- biologii eksperymentalnej:

 kultury in vitro w ogrodnictwie, ochrona różnorodności roślin ex situ,

- zasad i technik projektowych oraz realizacyjnych

zasady projektowania, projektowanie zintegrowane, historia i teoria kształtowania przestrzeni, planowanie przestrzenne, kształtowanie krajobrazu, projektowanie przestrzeni publicznej, projektowanie ogrodów przydomowych, projektowanie małej architektury ogrodowej, ogrody terapeutyczne, współczesne nurty w projektowaniu kompozycji roślin zielnych, ogrody edukacyjne, roślinne aranżacje wnętrz, rysunek techniczny, rysunek odręczny, struktury wizualne w kompozycjach ogrodowych, AutoCAD 2D w projektowaniu ogrodów, Vectorworks w projektowaniu ogrodów, techniki cyfrowe w projektowaniu, budowa terenów zieleni, warsztaty terenowe ze sztuki ogrodowej

- roślinoznawstwa:

kwiaciarstwo, dendrologia, byliny w kompozycjach ogrodowych, trawy w kompozycjach ogrodowych, kompozycje sezonowe, doniczkowe rośliny ozdobne, praktikum ze sztuki ogrodowej

- podstawowych procesów i zależności w środowisku przyrodniczym:

ochrona zasobów przyrodniczych i krajobrazowych, szkółkarstwo roślin ozdobnych, pielęgnacja terenów zieleni, przechowalnictwo ogrodnicze

- wykorzystania roślin dla poprawy jakości życia:

podstawy bukieciarstwa, dekoracje roślinne, terapia ogrodnicza, rośliny ozdobne w środowisku człowieka

- ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego:

kultura, sztuka i tradycja regionu, historia sztuki, krajobraz w sztuce, motywy roślinne w sztuce, historia sztuki ogrodowej, rewaloryzacja ogrodów historycznych, symbolika krajobrazu, rzeźba w ogrodzie i krajobrazie, prawo w terenach zieleni, biblia w kulturze świata, obiekty architektury krajobrazu w Polsce

- wiedzy ekonomicznej:

logistyka roślin ozdobnych, strategie marketingowe w sztuce ogrodowej, kosztorysowanie prac ogrodowych

Specjalistyczne zagadnienia są realizowane na seminariach oraz w ramach oferty przedmiotów do wyboru: historia roślin ogrodowych, ogrody tymczasowe, rośliny cebulowe, utrwalanie i preparowanie roślin ozdobnych, socjoogrodnictwo, plener malarski, agroturystyka, fotografia przyrodnicza, florystyka kreatywna, komputerowa wizualizacja projektów ogrodów, grafika rastrowa w projektowaniu ogrodów, podstawy arborystyki, rośliny w procesie inwestycyjnym, rośliny drzewiaste w środowisku miejskim, aranżacja ogrodów botanicznych i arboretów, rekreacja w krajobrazie, współczesne trendy w zieleni miejskiej.

 

KIERUNKI BADAŃ

Badania realizowane w Katedrze Roślin Ozdobnych i Sztuki Ogrodowej skupiają się wokół zagadnień związanych z zastosowaniem roślin ozdobnych do poprawy jakości życia człowieka. Wiele badań realizowanych przez pracowników Katedry ma charakter podstawowy i dotyczy roślin ozdobnych, w szczególności ich reakcji na czynniki stresowe i środowiskowe. Nawiązywanie więzi z otoczeniem gospodarczym, w szczególności z firmami związanymi ze sztuką ogrodową oraz z podmiotami samorządu terytorialnego, zapewnia transfer wyników badań naukowych do praktyki.

 

Główne kierunki badań naukowych:

●       opracowanie technologii rozmnażania oraz metod uprawy roślin ozdobnych, a także hodowla i aklimatyzacja nowych odmian, - hodowla i ocena przydatności bylin w ogrodach i terenach zieleni (mieszańce Iris), doskonalenie technologii uprawy roślin ozdobnych: róże gruntowe, uprawa pojemnikowa lachenalii, rozmnażanie i produkcja kontenerowa traw ozdobnych, hodowla i aklimatyzacja roślin z rodzajów: Rhododendron, Stewartia, Betula.

●       intensyfikacja produkcji roślin ozdobnych z wykorzystaniem metod biotechnologicznych - organogeneza i somatyczna embriogeneza, kultury płynne i bioreaktorowe oraz ocena jakości roślin reprodukowanych in vitro (gatunki z rodzajów Rosa, Lilium, Tulipa, Narcissus, Galanthus, Lachenalia, Hepatica, Staphylea, Gerbera).

●       Przechowywanie materiału roślinnego w ciekłym azocie dla zachowania różnorodności biologicznej - optymalizacja metod krioprezerwacji: witryfikacja, kapsułkowanie, kropla oraz metody kombinowane, wieloaspektowa ocena jakości regenerantów uzyskanych po krioprzechowywaniu.

●       Ocena stanu zachowania zasobów roślin ozdobnych - zagrożenia i przemiany terenów zieleni, krajobrazu kulturowego, środowiska przyrodniczego Polski oraz warunki występowanie in situ bylin i krzewów dla wykorzystania w ogrodnictwie ozdobnym i czynnej ochronie; badania nad inwentaryzacją i gromadzeniem zasobów roślinnych z ogrodów wiejskich i historycznych Małopolski; fenologia cennych
i zagrożonych roślin ozdobnych.

●       Waloryzacja roślin i sposobu zagospodarowania przestrzeni w parkach i skwerach osiedlowych, w ogrodach historycznych w kontekście rewaloryzacji, ogrodach specjalnego przeznaczenia (edukacyjnych, terapeutycznych), cmentarzach, przy ulicach.

●       Ocena wpływu stresów miejskich oraz warunków klimatycznych na wybrane gatunki roślin zielnych i drzewiastych oraz weryfikacja doborów – analiza stanu roślin, diagnoza przewidywanych zagrożeń oraz perspektywy rozwoju roślin, zmiany fizjologiczne w liściach wybranych drzew i krzewów ozdobnych.

●       Ocena zmian szaty roślinnej w zbiorowisku ekstensywnego dachu zielonego - wykorzystanie rodzimych gatunków do uprawy w technologii zielonego dachu ekstensywnego.

●       Metody badania stanu przestrzeni dla poprawy jakości środowiska miejskiego – rewitalizacja terenów rekreacyjnych, mieszkaniowych i usługowych.

●       Wpływ roślin ozdobnych na jakość życia człowieka i poprawę estetyki  otoczenia -

przedłużanie trwałości kwiatów i zieleni ciętej, analizy preferencji konsumentów rynku roślin ozdobnych, zagadnienia związane z florystyką i kompozycjami  roślinnymi w architekturze wnętrz oraz ogrodami biblijnymi.

●       Hortiterapia jako metoda terapii zajęciowej, ogrody terapeutyczne.

Motywy roślinne i symbolika światłocienia w kształtowaniu nowej jakości projektowania.

 

PUBLIKACJE

Link do repozytorium publikacji:  https://repo.ur.krakow.pl/